نشست فضاي مجازي و نسبت آن با آموزش و پرورش برگزار شد.

به گزارش اداره روابط عمومی و امور بین الملل سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی نشست فضاي مجازي و نسبت آن با آموزش و پرورش با حضور علی لطیفی معاون وزیر و رییس سازمان پژوهش سعید رضا عاملی عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی و شورای عالی انقلاب فرهنگی و جمعی از مسئولان آموزش و پرورش شهر تهران و مديران و کارشناسان سازمان پژوهش برگزار شد.

علی لطیفی در ابتدای این نشست ضمن ابراز تاسف و تسلیت بابت حادثه غمبار سقوط هلی کو‍پتر در هفته گذشته و شهادت رییس جمهور مردمی و مخلص  آیت الله سید ابراهیم رییسی و سایر خدمتگذاران ارزشمند وطن که همراه ایشان بودند و با آرزوی کسب توفیقی که ادامه دهنده راهشان باشیم، و در ذكر دلايل ضرورت اين نشست، گفت: تحولاتی که در این چند سال در حوزه رسانه و ارتباطات و به صورت خاص در فضای مجازی پیش آمده است، تحولاتي است كه به نوعي مي توان گفت همه نظام هاي آموزشي در تكاپوي اين هستند كه به اين تحولات برسند و عقب نمانند. سرعت اين تحولات آنقدر زياد است كه نظام ها با توجه به گستردگي‌شان ، بايد اين خوف را داشته باشند كه عقب بمانند.

لطيفي ادامه داد: در خيلي از كشورها مثل كشور ما، يك چالش جدي اين است كه نگاه به اين تحولات عمدتا از جنس نگاه هاي ابزاري-فناورانه است. فناورانه به آن معني كه تلقي و تمركز عموم جامعه اين است كه اين ها ابزار هستند و ابزارها هم خنثي هستند و هر استفاده اي از آنها مي توان كرد و و اين استعاره را ما با عنوان استعاره چاقو زياد مي شنويم. كه مي توان از اين فناوري ها مثل چاقو، هم استفاده خوب كرد و هم استفاده بد.

نگاه بدون سوءگيري به فناوري ها و بدون بار ارزشی داشتن نسبت به فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات و تحولات متناسب با آن و فضاهای پديد آمده، يك ذهنیت خیلی رایج است اما دقيقا بخشی از چالش و مسئله خود اين نگاه و ذهنيت است كه باید تغییر کند. فضاي مجازي صرفاً یک محیط یا موقعیتی که مجموعه اي از امکانات در آن فراهم می‌شود، نیست. فضاي مجازي به نوعی فضای دومی است که زيست انسان‌ها در آن دارد به صورت موازي با فضاي اول پيش مي رود يا شايد بشود گفت به نوعي به صورت حاکم و مسيطر بر فضای حقيقي پیش می‌رود.

معاون وزير ادامه داد: ما شاهد نوعي تحول در هویت انسانی در این دوره هستیم و بايد از انساني كه متناسب با عصر مجازي شكل گرفته صحبت كنيم . این مسئله و اين نوع تحول متفاوت، ارتباطش با آموزش و پرورش قطعا در حد ابزارها و فناوری‌های آموزشی نخواهد بود. بلكه در سطح اهداف و برنامه‌ها و در سطح نیازی که مخاطب دارد تحولات بايد پيشبيني شود و اين يكي از مواردي است كه بنده فكر مي كنم به طور خاص كمتر در نظام آموزشي ما به آن پرداخته شده است و از جمله مواردی است که ما به صورت خاص در نظام آموزش و پرورش کمتر به آن توجه کرده ایم.

لطيفي افزود: اينكه ما، تنها به آموزش و چگونه آموزش دادن فكر كنيم، نگاه تقليل گرايانه و حداقلي است. با توجه به مجموع آنچه در جامعه شاهد هستيم، اين نگاه كافي نيست لذا به چنين جلساتي به عنوان پيش نياز براي  اينكه به یک فهم خوبی از میدان برسیم و  وضعیت شناسی از نسبت بين فضاي مجازي و اموزش داشته باشيم نيازمنديم و ضرورت دارد.

در ادامه سعید رضا عاملی عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی و شورای عالی انقلاب فرهنگی نيز ضمن عرض تسليت شهادت رييس جمهور محبوب و مردمي و ياران ايشان، با طرح این سوال که چرا پیوستار هوش مصنوعی فضای مجازی و نظامات حکمرانی در آموزش و پرورش اهمیت پیدا کرده است و چه نسبتی بین حقیقت و هوش مصنوعی قابل طرح است گفت: مسئله مهم این است که بر اساس هدایت‌های الهي براي بهره‌گیری از هوش مصنوعی ما مغلوب هوش مصنوعی و فضای مجازی نشویم. بلکه یک بهره‌بردار توانمند باشیم که زندگی طبیعی و الهی ما تحت الشعاع قرار نگیرد.

 در واقع مسئله قابل فهم قابلیت‌های آموزش و پرورش جدید فرامحلی، فضا محوری و در عین حال نظام‌مند با قابلیت: مدیریت مرکزی و غیر مرکزی است که می‌تواند بیش از ۱۲۰ هزار مدرسه، یک میلیون معلم و نزدیک به یک میلیون کارشناس و نظامات جدید یادگیری با قالب‌های چند رسانه‌ای محتوا را در بستر هوش مصنوعی شبکه‌ای و فرامحلی مدیریت کند.

اين استاد گروه ارتباطات دانشکده ی علوم اجتماعی دانشگاه تهران ، سپس با ذكر اين مطلب كه کاربردهای هوش مصنوعی در اموزش و پرورش در یک زیست بوم بزرگتری به نام کاربردهای هوش مصنوعی در نظامات زندگی قابل طرح است، به تبيين کاربردهای هوش مصنوعی در نظامات زندگی پرداخت و گفت : فناوری‌های نو با الهام از ظرفیت‌های انسان و جهان هستی و حتی به نوعی می‌توان گفت با تقلید از قابلیت‌های انسان و هستی در حال رشد و تکامل است. "فناوری‌های نو" پایه نو شدن در بسیاری از عرصه‌های زندگی شده است .

با حکمرانی نو، نهادهای نو و جامعه جدید مواجه هستيم

سعيدرضا عاملي ضمن  تبيين "نو" و بار ایدئولوژیکی آن ادامه داد: "نو" در فناوری‌های نو اشاره به یک تغییر در ماهیت فناوری و انتقال از فناوری‌های شی ئی و آنالوگ به فناوری‌های رقومی و الگوریتمیک دارد که در یک نظامواره لیبرال پهنه عمل پیدا می‌کند.

نو شدن فناوری یک تغییر الگواره‌ای و زبانی ادامه‌دار است ، که جز اخیر آن كه هوش مصنوعی مي‌باشد ، در همه عرصه‌های زندگی امتداد پیدا کرده است. بايد بگوييم: با حکمرانی نو، نهادهای نو و جامعه جدید مواجه هستيم.

عاملي به تعريف هوش مصنوعی پرداخت و ضمن بيان اين كه اين پدیده از جنس فناوری های نو (رقومی) مي باشد ادامه داد: هوش مصنوعی از رفتار  خلاقانه‌ای سخن می‌گوید که ماهیتی رقومی و الگوریتمی دارد و مثل انسان فکر می‌کند و مثل انسان رفتار می‌کند و از قدرت فهم، آموختن، تحلیل و ترکیب و سنتز کردن داده‌ای برخوردار است. بايد توجه داشت که هوش مصنوعی، از شبیه سازی از یک انسان نخبه دارای خلاقیت و نوآوری معطوف به حل مسئله می‌گوید.

حجه الاسلام عاملي در ادامه از عناصری كه هوش مصنوعي از آنها برخوردار است نام برد و گفت:

،الگوریتمی بودن ، رقومی بودن و داده بنیان بودن ، موژولار بودن ، لایه‌ای بودن، یکپارچگی، برخورداری از ظرفیت زمان مجازی و قابلیت تدرج فازی با ظرفیت پردازش کوانتومی از عناصر هوش مصنوعي است  كه شناخت آنها تصویر دقیقتری را منعکس می‌کند.

عاملي به آموزش و پرورش هوشمند پرداخت و گفت: آموزش و پرورش هوشمند با تكيه بر ظرفیت‌های هوش مصنوعی هفت ظرفیت و قابلیت پيدا مي‌كند از جمله: 1- آموزش و پرورش داده‌ای شده (دیجیتال) 2-آموزش و پرورش موژولار با قابلیت شبکه سازی محلی، ملی، منطقه‌ای و جهانی

3-آموزش و پرورش با قابلیت طبقه‌بندی و لایه‌ای شدن با منطقِ رشته‌ای، مهارتی و حرکت به سمت دیپلم واحد و تقویت قدرت انتخاب دانش آموز در نظام واحدی و تامین بازار 4- آموزش و پرورش یکپارچه هوشمند 5- آموزش و پرورش الگوریتمی و نظام مند سازی همه روندها با دقت حضور همه پارامترهای مداخله کننده 6-آموزش و پرورش مبتنی بر زمان مجازی که محو کننده جبرهای فاصله است 7- آموزش و پرورش کوانتومي در همه سطوح.

اين عضو کمیته ی بین المللی مطالعات جهانی لندن، آموزش و پرورش داده‌ای شده (دیجیتال) را تبيين نمود و ادامه داد: آموزش و پرورش دیجیتال از برنامه‌های آموزش و پرورشی در آموزش و پرورش‌های مهم جهان شده است که همه خدمات آموزشی پژوهشی خود را در فضای دوم ارائه می‌دهد. آموزش و پرورش دیجیتال كه در دو سطح کاربرد پیدا می‌کند، قابلیت‌های مهمی مثل منعطف، در دسترس بودن ، نو آور و خلاق بودن ، تاکید بر رشته‌های جدید در حوزه تجارب علوم، فناوری و آموزش، برخوردار  بودن خدمات حمایتی_آموزشی برای یادگیری عمیق را، دارا مي باشد.

عاملي ترجيح داد كه در ادامه قابليت پنجم آموزش و پرورش هوشمند يعني آموزش و پرورش الگوریتمی و نظام‌مندسازی همه روندها را با دقت حضور همه پارامترهای مداخله کننده، تبيين كند. وي گفت: الگوریتم‌ها برخاسته از کنش‌های انسانی، فردی و اجتماعی هستند و باز تولید الگوریتمی آموزش و پرورش منجر به نظام سازی می‌شود.

نظام‌مندسازی استاندارد، آموزش و پرورش‌های پیوند خورده با همه پارامترهای تعریف شده را شکل می‌دهد.

عاملي در اين بين، به قدرت کامپیوترهای کوانتومی نيز اشاره اي نمود و گفت: مطالعه‌ای که در ۶ دسامبر ۲۰۲۳ در مجله nature منتشر شد نشان می‌دهد که در آن محققان هاروارد، QuEra، و چندین موسسه دیگر یک رایانه کوانتومی کارآمد را معرفی می‌کنند که حاوی ۴۸ کیلوبیت که بالاترین سرعت ممکن در آزمایش‌های انجام شده تا به امروز است. قوی‌ترین کامپیوترهای کوانتومی با ظرفیت ۳۰ کیلوبیت ، سرعتی معادل قدرت ۱۰ فرافلاپس(تریلیون هافلاتینگ عملیات در ثانیه) است.

کامپیوتر کوانتومی قدرت محاسبات همزمان به مراتب از هسته آشکار اتم در فضا را دارد.

حکمرانی آموزش و پرورش هم در سطح ستادی و هم در ساير سطوح باز تعریف جدید پیدا کرده است

عاملي بحث حکمرانی داده‌ای و محاسباتی آموزش و پرورش را در پيش گرفت و ادامه داد: همه سطوح نهادی و مدیریتی آموزش و پرورش با دقت ریزپردازش گرهای هوش مصنوعی خالق حکمرانی محاسباتی می‌شود.

 حکمرانی آموزش و پرورش هم در سطح ستادی و هم در ساير سطوح باز تعریف جدید پیدا کرده است که از بنیان عقلانیت نظام‌مند معطوف به استاندارد کردن جزئیات همه خدمات برخوردار است.

 بروز این مدیریت جدید را تنوعی از نرم‌افزاری‌های هوشمند مرتبط با اتوماسیون اداری، خدمات هوشمند کتابخانه ای، راهبری شخصی شده به عنوان دستیار استاد ،  دانشجو و کارمند، عرضه جدیدی از خدمات را ارائه می‌کند.

فناوری‌های هوش مصنوعی، با قدرت پردازش‌ داده‌های محاسباتی رو به رشد و داده‌های زمان واقعی، می‌توانند کارایی و دقت تصمیمات داده راهبر مدیران آموزشی را با تبدیل داده‌ها به اطلاعات عملی در زمان واقعی افزایش دهند.

 استفاده از ابزار و تکنیک‌های پیشرفته تجزیه و تحلیل مانند: تجزیه و تحلیل پیش بینی کننده، داده کاوی، تجزیه و تحلیل کلان داده، و بصری سازی داده‌ها از نتايج اين سطح از فناوري است.

از هوش مصنوعی برای تصمیمات مربوط به استخدام معلمان در مدرسه می‌توان استفاده کرد

عضو حقيقي شوراي عالي فضاي مجازي و شوراي عالي انقلاب فرهنگي در ادامه به نسبت و رابطه بين مديريت منابع انساني و هوش مصنوعی پرداخت و گفت: هوش مصنوعي فرصت‌های زیادی برای پیش بینی رفتار معلمان برای ماندن  یا ترک مدرسه و حتی تشخیص پارامتریک صلاحیت‌های جذب فراهم می‌کند.

از هوش مصنوعی برای تصمیمات مربوط به استخدام معلمان در مدرسه می‌توان استفاده کرد. هوش مصنوعی می‌تواند به مدیران آموزشی کمک کند تا با پیش بینی اثربخشی بالقوه هر یک از معلمان، به استخدام آنها بپردازد.

 برای تصمیم گیری در مورد استخدام، رویکرد سنتی رهبران آموزشی، بررسی رزومه‌ها، مدارک و توصیه‌ها، تشکیل پنل برای مصاحبه‌های شغلی و حتی در نظر گرفتن نتایج آزمون شخصیت است.

 هوش مصنوعی می‌تواند بر اساس تحلیل داده‌های متقاضیان، بهترین گزینه را از بین معلمان بر اساس پارامترهای مختلف و متناسب با نیازهای مدرسه برای استخدام پیشنهاد کند.

عاملي موضوع آينده تحصيلي دانش‌آموزان را نيز مطرح نمود و گفت: مي توان از روندهای پیش رو پیش‌بینی‌های مبتنی بر داده انجام داد. براي مثال از هوش مصنوعی در پیش بینی آمار ترک تحصیل دانش آموزان از مدرسه استفاده شده است. در دانمارک در یک پژوهش محققان از هوش مصنوعی برای پیش‌بینی ترک تحصیل دانش آموزان در دبیرستان استفاده کردند زیرا ترک تحصیل دانش آموزان دبیرستانی تبدیل به یک مشکل اجتماعی شده بود.

در آمریکا و در کارولینای شمالی نيز با استفاده از داده‌های مربوط به سوابق تحصیلی دانش آموزان از دپارتمان آموزش عمومی، محققان از یادگیری ماشین استفاده کردند و ۷۶ معیار پیش بینی کننده که شامل: شاخص‌های پیشرفت تحصیلی، شاخص‌های رفتاری و ویژگی‌های اجتماعی-اقتصادی و جمعیت شناسی دانش‌آموزان بود را برای شناسایی دانش آموزانی که در معرض خطر ترک تحصیل هستند مشخص کرد تا مداخلات لازم و تدابیر مقتضی را برای حل این مسئله اتخاذ نمایند.

حجه الاسلام سعيدرضا عاملي، با بررسي نقش هوش مصنوعي در مديريت داده هاي مدیران آموزشی و معلمان و همچنین کارکنان و کارشناسان ادامه داد:

 تصمیم گیری داده راهبر در مدارس مبتنی بر دسترسی به حجم زیادی از داده‌هاست و هرچه داده‌های بیشتری به هوش مصنوعی داده شود سیستم‌های هوش مصنوعی دقیق‌تر عمل می‌کنند. برای مثال اتوماسیون. هوش مصنوعی می‌تواند جمع آوری، پردازش تجزیه و تحلیل و تفسیر داده‌ها را برای مدیران مدارس معلمان و کارکنان سرعت بخشد.

عاملي قابليت هاي هوش مصنوعي در ارتباط با دانش آموزان را نيز به ترتيب ذيل برشمرد و گفت:

1-تجربه یادگیری متمایز و شخصی شده، به معنای "آموزشی که بر تامین نیازهای یادگیری فردی دانش آموزان متمرکز است و در عین حال علایق و ترجیحات آنها را در بر می‌گیرد" به کار می‌رود،

2-ارائه بازخوردهای فوری بر اساس ارزیابی دانش آموزان، با اين استدلال كه هوش مصنوعي نقش حیاتی در ارائه بازخورد فوری دارد و ابزارهای ارزیابی مبتنی بر هوش مصنوعی، سیستم‌های بازخورد لایو یا زنده، داشبوردهای تحلیل یادگیری و پلتفرم‌های پشتیبانی یادگیری همتا، تبدیل به ابزارهای ضروری برای معلمان شده‌اند.

3-تجربه یادگیری با دستیارهای مجازی آموزشی، تركيبي از یادگیری تطبیقی مبتنی بر یادگیری ماشین و پردازش زبان طبیعی كه دستیارهای مجازی را تبدیل به عنصر مهمی در فرایند یادگیری کرده است. چت بات ها و ابزارهای هوش مصنوعی مولد ۲۴ ساعته کار می‌کنند و هر زمان دانش آموزان سوالی داشته باشند  ،بازخورد و پشتیبانی را برای دانش آموزان  فراهم می‌کنند و

4-منابع آموزشی هوشمند نظير کره جنوبی كه در ۲۰۲۳ طرح ارتقای کتاب‌های درسی دیجیتال هوش مصنوعی و به دنبال آن دستورالعمل‌های توسعه کتاب‌های درسی دیجیتالی هوش مصنوعی اعلام شده است،

از جمله قابليت هاي هوش مصنوعي در ارتباط با اينده تحصيلي دانش آموزان است.

راهبرد قرآن برای هوش مصنوعی قرار گرفتن هوش در مسیر رشد و کمال انسان است

دكتر عاملي مبحث پاياني خود را راهبرد قرآن براي هوش مصنوعي انتخاب كرد و عنوان نمود: راهبرد اول قرآن برای هوش مصنوعی قرار گرفتن هوش در مسیر رشد و کمال انسان است. مسیر رشد و کمال انسان محدودیتی ندارد و در جهان محاسباتی رقومی تا بی‌نهایت رشد کند.

مطابق با اصل کرامت انسان، قران کریم به همه اموری که موجب تقویت ظرفیت‌های انسانی از طریق رمزگشایی از حقایق هستی و بسترسازی متعالی می‌شود نگاه مثبت دارد.

 لذا مادام که الگوریتم‌های هوش مصنوعی در تعارض با توحید نباشد و مسیر بالندگی و رشد را به صورت پویا فراهم کند امر مثبت و تقویت کننده برای رشد و تعالی انسان محسوب می‌شود.

این مسیر از طریق رجوع به خداوند و کسب تعریف کردن از محضر الهی صورت می‌گیرد خدای متعال در سوره آل عمران آیه 109 می‌فرماید و آنچه در آسمان‌ها و آنچه در زمین است از آن خداست و بازگشت همه امور تنها به سوی خدا است. وَ لِلهِ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ وَ إِلَى اللهِ تُرْجَعُ الْأُمُورُ

عاملي راهبرد دوم را بهره‌گیری از هوش مصنوعی برای آسان‌سازی زندگی مردم معرفي نمود و افزود: راهبرد دوم ناظر بر آسان سازی زندگی انسان و برداشتن بار استیلا از روی انسان است.

هوش مصنوعی با ظرفیت انجام کارها از طریق فناوری های رقومی و با قابلیت کوانتومی می توانند در بسیاری از جزئیات زندگی ورود پیدا کنند .‌این مداخله ها اگر منجر به کاهش درد، از بین بردن امور مرتبط با تخریب زیست بوم زندگی انسان و از همه م تر تقویت کننده کیفیت زندگی متعالی انسان شود نه تنها تعارض با حقیقت زندگی انسان و حقایق الهی ندارد بلکه امری ایجابی و تقویت کننده معروف و حقایق الهی مرتبط با زندگی متعالی انسان است.

پرهیز از انحصار و بی‌اختیار کردن انسان ها/ انسان موجودی مختار است

راهبرد سوم پرهیز از انحصار و بی‌اختیار کردن انسان است. قرآن با هر نوع انحصارگرایی منتهی به تسلط بر انسان از جمله تسلط از جنس سلطه فناوری و هوش مصنوعی و بی‌اختیار کردن انسان در مسیر انتخاب‌ها مخالف است و آن را مصداق فساد در زمین می‌داند.

 انسان موجودی مختار است و ارزش کار انسان به داشتن قدرت انتخاب بین خیر و شر است. در درجه اول اگر هوش مصنوعی در مسیر اتوماتیک کردن همه جزئیات زندگی انسان قرار گیرد انسان را از دایره موجود مختار  خارج می‌کند.  به نوعی حسن نگرشی و حسن کرداری انسان را دچار چالش بزرگ می‌کند. بايد گفت عليرغم تمام قابليت ها و ظرفيت هاي هوش مصنوعي، خيلي بي محابا به ميدان هوش مصنوعي رفتن خطرناك است.

راهبرد چهارم خداوند در قرآن پرهیز از دور ساختن انسان از پیوندهای الهی است.

 هوش مصنوعی و تعمیق سلطه فناوری بر انسان و ضعیف شدن انسان و پیوند او با خدا،  ضعف و قوت انسان و پیوند او با خدا امری شخصی و در عین  حال گره خورده با زمینه‌های زندگی است. در شرایطی که هنجار اجتماعی مشوق فساد انسان در زمین است، آن امر زمینه‌ساز یک بلیه اجتماعی و یک امر فساد برانگیز محسوب می‌شود.

بسیاری از مومنان روزگار در مقابل این زمینه مقاومت مي کنند و راه خیر را دنبال مي کنند. وقتی زمینه فساد و استیلا بر انسان تبدیل به یک نظامواره هوشمند می‌شود و به نوعی انسان را دچار انزوا می‌کند و با زندگی طبیعی انسان را در مسیر در ضرورت در هستی و طبیعت و حقیقت زندگی دچار مشکل و بعضاً بحران کند آن فناوری یک فناوری متعالی محسوب نمی‌شود.

: آیه ۲۰۵ بقره می‌فرماید :وَإِذا تَوَلّىٰ سَعىٰ فِي الأَرضِ لِيُفسِدَ فيها وَيُهلِكَ الحَرثَ وَالنَّسلَ ۗ وَاللَّهُ لا يُحِبُّ الفَسادَدر راه فساد در زمین، کوشش می‌کنند...، و

خدا فساد را دوست نمی‌دارد.

انتهاي پيام