به گزارش روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، متن کامل این گزارش که توسط بخش بین‌الملل این اداره ترجمه شده به شرح زیر می باشد:

تکنیک‌های ارزیابی نظارتی/ شکل‌دهنده برای کلاس درس

وقتی یک شیوه ارزیابی را انتخاب می‌کنید، این امر باید براساس میزان سودمندی و کارایی آن روش باشد و نه اینکه تنها صرفاً یک روش را انتخاب کرده باشید. این انتخاب باید هدفمند و براساس چارچوبی باشد که شما برای کسب بهترین نتیجه ارزیابی انتخاب می‌کنید. برای اینکه به شما ایده‌ای در مورد بهترین روش‌های موجود با توجه به اهداف مختلف بدهیم، می‌توانید به لینک زیر مراجعه کنیدSelecting appropriate assessment methods according to learning outcomes [pdf]

شیوه‌های ارزیابی و مخصوصاً شیوه‌های ارزیابی نظارتی/ شکل‌دهنده که مدنظر این نوشتار است، می‌تواند در طول برگزاری یک کلاس یا درس گفتار پیاده سازی شود. شیوه‌های ارزیابی نظارتی به معلمان کمک می‌کند تا میزان درک جامع دانش آموزان خود را در مورد موضوعات درسی مطرح شده در کلاس ارزیابی کنند و در عین حال گام‌های بعدی که لازم است در ادامه فرآیند تدریس برداشته شود و یا مورد بازبینی قرار گیرد را مشخص کنند. در ادامه چند نمونه از استراتژی‌ها و شیوه‌های مختلف ارزیابی نظارتی/ شکل‌دهنده، که ممکن است شما برای پیاده سازی محتوای آموزشی خود در کلاس به آن‌ها علاقمند باشید را ذکر می‌کنیم:

گزارش مکتوب یک‌دقیقه‌ای

این تکنیک، یک راه سریع و بسیار ساده برای جمع آوری مکتوب نقطه نظرات و بازخوردهای دانش آموزان در مورد مطالب درسی است، که شما به عنوان معلم در کلاس مطرح کرده‌اید. برای استفاده از این شیوه معلم باید 2 تا 3 دقیقه قبل از پایان کلاس از دانش آموز خود بخواهد که خیلی خلاصه به برخی سوالات نظیر سوالات زیر پاسخ دهد: "مهم‌ترین نکته‌ای که در طی کلاس یاد گرفته‌اید چیست؟ مهمترین سوالی که در ذهن شماست و در طی کلاس به آن پاسخ داده نشد؛ چیست؟ " دانش آموزان در یک برگه کوچک و در قالب یک پاسخ مکتوب یک دقیقه‌ای باید به این سوالات پاسخ دهند و پاسخ خود را به معلمشان تحویل دهند. در کلاس‌های بعدی خود زمان لازم برای انجام این کار را در نظر بگیرید و بعداً هم، زمان مناسب را برای بررسی پاسخ دانش‌آموزان خود اختصاص دهید.

نکات گیج کننده

 این تکنیک، شامل پرسیدن این سوال از دانش‌آموزان است که "در کلاس امروز گیج کننده‌ترین و پیچیده‌ترین نکته‌های درس چه چیزی بوده است؟ " معلم باید از دانش‌آموزان خود بخواهد که به این سوال به صورت مکتوب پاسخ دهند. تمرکز این شیوه ارزیابی می‌تواند بر روی درس، گفتار معلم‌، مباحث کلاسی، تکالیف درسی، تئاتر و بازی‌های نمایشی یا فیلمی که در کلاس پخش شده است؛ باشد. اگر شما به عنوان معلم این تکنیک را در کلاس خود پیاده می‌کنید، در پایان کلاس زمان کافی را برای اجرای آن در نظر بگیرید تا به دانش‌آموزان اجازه دهید که به اندازه کافی فکر کنند و به سوال پاسخ دهند. معلم باید پاسخ دانش‌آموزان را قبل از ترک کلاس جمع آوری کند. به طور مثال معلم باید در کنار درب خروجی بایستد و یا صندوقی را قرار دهد تا دانش آموزان پاسخ‌های خود را به او تحویل دهند و یا در صندوق بیاندازند. در جریان کلاس بعدی و یا هر زمانی که ممکن بود معلم باید نقطه نظرات و بازخوردهای دانش‌آموزان را در کلاس بررسی کرده و به بحث بگذارد.

نظرسنجی در کلاس درس

 در این تکنیک به جای اینکه در نظرسنجی از دانش آموزان بخواهید که دستشان را بالا بگیرند و مثلاً بگویند که با مطلبی که در کلاس مطرح شده موافق هستند یا خیر، استفاده از شیوه نظرسنجی مکتوب و ناشناس را در پیش بگیرید که باعث می‌شود که پاسخ ها داده‌های دقیق‌تری را شامل شود. معلم می‌تواند در مورد محتوای آموزشی از دانش‌آموزان خود به صورت مکتوب و بدون نوشتن نام و نام خانوادگی نظرسنجی کند. این فعالیت می تواند بسیار موثر باشد و در سطوح مختلف در دوره‌های درسی متفاوت مورد استفاده قرار گیرد.

طراحی سوالات امتحانی با کمک دانش آموزان

این تکنیک به معلم اجازه می‌دهد تا بازخورد‌های مکتوب دانش‌آموزان در مورد مهمترین نکته و محتوایی که فکر می‌کنند در طی کلاس درس توسط معلم مطرح شده است را جمع‌آوری کند. یک یا دو هفته قبل از امتحان، معلم باید یک راهنمای کلی در مورد سوالاتی که می‌خواهد در طی امتحان برای بچه‌ها طرح کند را به دانش‌آموزان ارائه کند. این راهنما را با دانش آموزان خود به اشتراک بگذارید و از آن‌ها بخواهید که یک یا دو سوال در مورد موضوعات درسی که تاکنون در کلاس درس مطرح شده را طرح کرده و پاسخ آن‌ها را نیز بنویسند. بدین ترتیب شما به عنوان معلم، یک ارزیابی کلی و جامع از نحوه فهم و درونی کردن محتوای درسی توسط دانش آموزان را در اختیار خواهید داشت.

بررسی پیش زمینه علمی دانش آموزان

در این تکنیک، یک پرسشنامه کوتاه و ساده را طراحی کرده و در ابتدای کلاس یا قبل از مطرح کردن موضوع درسی جدید در اختیار دانش‌آموزان قرار دهید و از آن‌ها بخواهید به آن پاسخ دهند. این پرسشنامه باید به نحوی طراحی شده باشد که پیش زمینه علمی و دانش، دانش‌آموزان را قبل از مطرح شدن موضوع درسی به خوبی نمایان کند.

تعیین راه حل ها

بعد از اینکه دانش‌آموزان مشکلات خود را در مورد یک موضوع درسی یا کلاسی شناسایی کردند، آن‌ها باید تصمیم بگیرند که از چه راه حل و یا راه حل‌هایی برای حل این مشکلات استفاده کنند. تکنیک تعیین راه حل‌ها بر روی نحوه حل مشکل تمرکز دارد. در این تکنیک معلم از دانش آموزان می‌خواهد که مشکل‌ترین بخش محتوای درسی را تعیین کرده و راه‌حل مشخصی را برای حل آن مشکل پیشنهاد کنند. به این ترتیب میزان تسلط دانش آموزان بر محتوای درسی مشخص شده و قابل ارزیابی است.

علائم چراغ راهنمایی

 این تکنیک علائمی را برای دانش آموز فراهم می کند تا با استفاده از آن ها با شما به عنوان معلم ارتباط برقرار کنند. بلند کردن دست برای پرسیدن سوال یا پاسخ دادن به سوال شما می‌تواند برای ایجاد ارتباط میان معلم و دانش آموزان مناسب باشد، اما شما به عنوان معلم باید علائم و شیوه‌های دیگری برای ارتباط گیری را نیز میان خود و دانش‌آموزانتان ایجاد کنید. به عنوان مثال می‌توانید برخی علائم نظیر علامت سوال (؟ ) به علاوه (+) و غیره را بر روی پلاکارد کوچکی تهیه کنید و دانش‌آموزان با بلند کردن آن‌ها به سوالات شما پاسخ دهند و یا میزان درک خود از موضوع درسی را مشخص کنند. شیوه دیگری که می توانید در این زمینه استفاده کنید علائم راهنمایی و رانندگی و یا همان چراغ سبز، زرد و قرمز است. به طور مثال اگر بخواهید میزان درک دانش آموزان خود از درس گفتاری را که در سر کلاس ایراد کرده اید؛ بررسی کنید، می‌توانید کارت های رنگی به رنگ چراغ راهنمایی را برای دانش‌آموزان خود تهیه کنید تا آن‌ها بتوانند، با بلند کردن رنگ‌های مختلف با شما ارتباط برقرار کنند.

کارت سبز رنگ = درک کامل محتوای درسی

کارت زرد رنگ = درک میانه از محتوای درسی

کارت قرمز رنگ = درک حداقلی از محتوای درسی

 این امر به شما به عنوان معلم این امکان را می‌دهد تا در مورد درک دانش‌آموزان خود از محتوای درسی ارزیابی مناسبی را داشته باشید و قدم‌های بعدی را بردارید. البته اینها شیوه‌های معمول و یا کمتر تکنولوژیک هستند. در برخی از کلاس‌ها و درس گفتارها با توجه به امکانات تکنولوژیک مستمعین می‌توانند از طریق کامپیوتر و کلیک بر روی گزینه های مختلف این فرایند را در پیش بگیرند و چه به صورت رای دادن  الکترونیکی و چه از طریق طرح سوال و یا کلیک بر روی گزینه‌های مختلف، امکان ارزیابی نظارتی / شکل‌دهنده یا Formative  را برای معلم / آموزنده فراهم کنند.

برگرفته از سایت : امپریال کالج لندن

Imperial.ac.uk

ترجمه شده در بخش بین الملل سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی