به گزارش روابط عمومي و امور بين الملل سازمان پژوهش و برنامهريزي آموزشي گردهمایی مشترک اعضای شورای معاونان و مدیران کل آموزش و پرورش استانها با حضور وزیر آموزش و پرورش و معاونین ایشان در روزهای جمعه و شنبه ۲۹ و 30 فروردین ۱۴۰۴ در اردوگاه شهید باهنر برگزار شد.
در دومین روز این گردهمایی، دکتر لطيفی، رئیس سازمان پژوهش و برنامهريزي آموزشي ضمن اشاره به اسناد تحولی گفت: "ما در این اسناد، مجموعهای از تکالیف تحولی ناظر به برنامهدرسی داریم که چرخش از کتابمحوری به برنامهمحوری، گذار از انحصار کتاب درسی به تنوع بخشی به منابع آموزشی، متناسب سازی حجم کتاب با زمان آموزش و توانمندیها و ویژگیهای دانشآموزان، حاکمیت رویکرد تربیتی و چرخش از آموزشمحوری به تربیت محوری، مشارکتپذیری، بهرهگیری بیشتر از روشهای فعال و خلاق، برخی از مهمترین تكاليف تحولي ناظر به برنامةدرسی هستند."
لطیفی در خصوص مشکلات موجود در تحقق این تکالیف نیز تصریح کرد: "تحقق این امور مطلوب در مدرسه، با مشکلاتی مواجه است که به عوامل مختلف (از نیروی انسانی گرفته تا امکانات) باز میگردد، كه یکی از این عوامل، ضعف ما در مهندسی یکپارچه برنامه درسی در سه سطح تدوین و تولید، اجرا و پایش برنامه درسی است."
وی افزود: "ما در مدرسه، برنامه درسی یکپارچه و منسجمی نداریم. با اندكي مبالغه بايد بگويم متأسفانه ما در مدرسه کلاس و کتاب درسي داریم ولي بعضی از فعالیتها معمولاً به حاشیه رانده شده و جدی گرفته نمیشوند. يكپارچگي بين فعاليتها و برنامههاي آموزشي و كلاسي كمتر است و عوامل مدرسه صرفاً مجری کتاب درسی هستند. ما کمتر به این سبک فکر کردهایم که بتوانیم در کنار کتاب درسی، به مدرسه یک چارچوب کلی ارائه دهیم و به عوامل، معلمان و مدیران نقش انطباقگری بدهیم تا آنها بتوانند در آن چارچوب، آنچه را که متناسب با شرایط خودشان است، اجرا کنند. فهم مشترک بین عوامل مدرسه دچار اختلال است،آنچه که در ادبیات تخصصی حوزه برنامه درسی، از آن به عنوان فاصله بین برنامه درسی قصد شده و برنامه درسی اجرا شده ياد میشود و یک فاصله جدی است. معلم به افق ذهنی برنامهریزان دسترسی ندارد و شکاف عمیقی بین فهم معلم از برنامه درسی و فهم برنامهریزان در سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی، وزارت آموزش و پرورش و بخشهای مختلف ستاد وجود دارد. این فهم مشترک بسیار مهم است»
لطیفی خاطرنشان کرد: برای اینکه بتوانیم یک مهندسی یکپارچة تدوين را انجام دهيم، ابتدا سعی کردیم از منظر مدرسه به چالشها نگاه کنیم. وقتی از این دیدگاه به چالشها نگریستیم، به یک جمعبندی رسیدیم که باید بتوانیم سه خدمت به مدرسه ارائه دهیم؛ اول تدوین و ارسال راهنمای برنامه درسی ملی در سطح مدرسه: باید به صورت شفاف و واضح به مدرسه اعلام کنیم که برای کلیت آنچه در مدرسه اتفاق میافتد، چه انتظاراتی در زمینه برنامه درسی، هم در مسائل آموزشی و هم در مسائل تربیتی، داریم، دوم تهیه و در اختیار قرار دادن بسته تربیت و یادگیری در مدارس: باید دست مدارس را از لحاظ کمی و کیفی با مواد آموزشی لازم برای اجرای چارچوب برنامه درسی بر اساس اقتضائات خودشان پر کنیم و سوم ایجاد نظام پشتیبانی علمی، رصد، پایش و بازخوردگیری از آموزش: لازم است نظام جامعی برای پشتیبانی علمی، رصد، پایش و دریافت بازخورد از فرایند آموزش ایجاد کنیم.
بنابراین، به جای اینکه فقط کتاب به مدرسه بدهیم، بايد چارچوب برنامه درسی را نیز در اختیار آنها قرار دهیم؛ برنامهدرسیاي که مدرسه تلاش میکند خود را با آن منطبق کند و نه فقط مجری صرف آن باشد.
رئیس سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی در ادامه سخنان خود درباره برنامه درسی ملی در سطح مدرسه گفت: برنامه درسی ملی در سطح مدرسه یک چارچوب است که توسط سازمان با مشارکت دیگر معاونتها و مجموعههای وزارت آموزش و پرورش تدوین میشود و ناظر به کلیت فعالیتهای تربیتی داخل مدرسه ، نه فقط کلاس درس است. این برنامه به تفکیک هر دوره تحصیلی تکمیل میشود تا تصویر آنچه را که در يك دوره تحصيلي در سطح استان، منطقه و مدرسه باید اتفاق بیفتد، شفاف شود. مثلاً مدیر مدرسه به صورت شفاف بداند که در سه سال اول ابتدایی چه اتفاقاتی باید رخ دهد. این برنامه تلاش میکند تا انسجام و یکپارچگی آموزشها، برنامهها و فعالیتهای مدرسه را حفظ کند. این چارچوب به بسیاری از فعالیتهایی که در کلاس انجام نمیشود، بلکه خارج از کلاس اتفاق میافتد و اتفاقاً برای رشد و هویتیابی و شخصیت دانشآموزان بسیار مؤثر است و به هر دلیل جدی گرفته نمیشوند، رسمیت میبخشد. ویژگی دیگر این برنامه، ترجمه اسناد بالادستی به زبان مدرسه و مناسب با فهم معلم و عوامل مدرسه است.
رئیس سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی در پايان سخنان خود به شیوهنامه سفارش کتابهای درسی در سال 1405-1404 و اجراي آزمايشي تعدادی از بستههای تربيت و يادگيری نونگاشت نيز اشاره کرد و گفت: بر اساس اين شیوهنامه که در اسفند ماه ارسال شده است، فرایند ثبت سفارش کتابهای درسی از اول ارديبهشت ماه آغاز میشود و انتظار میرود مدیران کل محترم نسبت به زمانبندی ثبت سفارش کتاب درسی، اهتمام جدی داشته باشند.