به گزارش اداره روابط عمومی و امور بين الملل سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، پانزدهمین نشست از سلسله نشست‌های اندیشه‌ورزی رشد با عنوان «مسئله‌آفرینی‌های یک نظام مسئله‌مند» در سالن جلسات سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی برگزار شد. دکتر شجاعی‌زند در این نشست که معاونان، رؤسای گروه‌ها و کارشناسان دفتر انتشارات و فناوری آموزشی، و سردبیران، مدیران داخلی و دست‌اندرکاران تولید و انتشار مجلات رشد حضور داشتند به تبیین موضوع مسئله‌مندی نظام جمهوری اسلامی ایران پرداخت.
وی در خصوص مسئله‌مندی پیدایش این نظام گفت: جمهوری اسلامی ایران نظامی است که ولادتش نامنتظَر و مسئله‌مند بوده است، زیرا در شرایطی شکل گرفت که هیچ کس انتظار آن را نداشت. این نظام دینی و انقلاب اسلامی در زمانه اوج باورها و مكاتب غیر دینی و یک دوره سکولاریته پیشرفته، ظهور کرد که در آن زمان اکثر نظریه‌پردازان موضع حذف دین را پیش‌بینی می‌کردند. دو پدیده انقلاب و جمهوری اسلامی در موقعیتی شکل گرفتند که جهان اسلام و مؤمنین یا در عسرت بودند، یا در رخوت و یا به جریان غالب آن روزگار پیوسته بودند. و لذا اين مكتب با گفتماني نوين و بي بديل توانايي خلق مسئله در سطح جهاني را با خود به ارمغان آورد.
این استاد دانشگاه در خصوص مسئله‌مندی جمهوری اسلامی ایران، این نظام را ذاتاً یک مجموعه مسئله‌مند دانست و گفت: جمهوری اسلامی ایران نظام مسئله‌مندی است که مي تواند هم برای خود و هم در سطح بين المللي برای دیگران مسئله جديدي بيافريند. در این رابطه اتهاماتي نيز در سطح جهانی به جمهوری اسلامی ایران مطرح می‌شود که دلیل آن، سیاست‌های مستقل، جهت‌گیری‌ها و کرنش نکردن در مقابل جریان هژموني جهانی است.
دانشیار دانشگاه تربیت مدرس دومین مسئله‌مندی این نظام را مسئله بقا و دوام آن دانست و گفت: این نظام سرشار از مسائل اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و... است. هر چند انقلاب رهایی‌بخش است اما اولین ضربه انقلاب به جامعه این است که حرکت جامعه را منقطع می‌کند. بعد از انقلاب مجموعه اتفاقاتی رخ می‌دهد که شرایط را سخت و دشوار می‌کند. به این شرايط ايجاد شده پس از انقلاب، فعال شدن رقابت‌های خاموش و منازعات نهفته بین جریانات معاند و مخالف را هم بايد بیفزائیم. آشفتگی، تنازع و خشونت در شرایط انقلاب به بالاترین حد می‌رسد. تهدیدات بیرونی برای بازگرداندن به شرایط قبل و شکست انقلاب وجود دارد. در این شرایط، مهمترين مسئله‌ي جامعه‌ای که برای ایجاد گشایش و گشودن فضای مطلوب دست به انقلاب زده است، مسئله بقا می‌شود. انقلاب اسلامي محکوم به پیروزی و عدم توقف است. اگر انقلابی شکست بخورد شرایطي بسیار بدتر از شرایط قبل را تجربه خواهد كرد. انقلاب اسلامی ایران مسير خود را پیش‌بُرده و امروز از مسئله بقا عبور کرده است. مسئله امروز جمهوری اسلامی ایران بودن یا نبود نیست، بلکه نحوه بودن و چگونه بودن است.
ایشان با قبول این ایده ساختارگرایان که "انقلاب ها می آیند، ساخته نمی شوند" انقلاب اسلامی ايران و نظام برآمده از آن را یک ضرورت برآمده از تاریخ و جامعه ایران می دانند که پیدایش، دوام و بقای آن برای همه غیر منتظره و غیر قابل پیش بینی و برای جریان سکولار حاکم بر دنیا غیر قابل پیش بینی، ناممكن و نابخشودنی بوده است.
وی مسئله‌مندی سوم را ناظر به غایات و اغراض متفاوتی دانست که این نظام پیگیری می‌کند و گفت: جمهوری اسلامی ایران یک نظام متفاوتي بوده و اكنون موقعیت ایران در سطح جهانی هم مويد اين مطلب مي باشد و اين حاصل تفاوت گفتمانی نظام مقدس جمهوري اسلامي ايران است و به دلیل گفتمان خاص جمهوری اسلامی مسئله نحوه‌ي بودن و چگونه بودن و كيفيت وجودي نظام به یک مسئله بغرنج تبدیل شده است. گفتمان جمهوری اسلامی یک رویکرد توأمانی است كه ریشه آن در حدیث نبوی : الدنیا مزرعه الاخره مي باشد و تمام مسئله جمهوری اسلامی وفاداری به این حدیث و محقق كردن آن است.
موضع توأمانی در موضوعات سرنوشت‌سازی مانند دوگانه‌های خدا و انسان، عقل و ایمان، عقل و وحی، علم و دین، دین و دولت، معنویت و قدرت، نهضت و نظام، دین و آزادی، آزادی و عدالت، آزادی و استقلال، رشد و توزیع، فرهنگ و اقتصاد، اخلاق و اقتصاد و... برای جمهوری اسلامی ایران مانند راه رفتن بر روی گسل است. جمهوری اسلامی در طی این مسیر ناگزیر و محکوم به پیشرفت است. نه امکان برگشت از این راه دارد و نه می‌تواند هیچ کدام از دو طرف این دوگانه‌ها را رها کند. قرار گرفتن در این موقعیت است که هویت متفاوت و استثنایی جمهوری اسلامی را تعریف می‌کند و آن را به یک نظام مسئله‌مند و مسئله آفرین تبدیل کرده است.
این جامعه‌شناس در تشریح این مسئله به رویکردهای دوگانه قطبی ساز، سه گانه ساز، و توأمانی اشاره کرد که هر سه رویکرد عقبه دینی دارند و گفت: جمهوری اسلامی ایران در گفتمان خود رویکرد تؤامانی را اتخاذ کرده است که یک راهبر بُرد بُرد است.
مسیر و مقصد نظام جمهوری اسلامی ایران بسیار دشوار و متعالی اما دست‌یافتنی است و همین خصوصیت است که هویت و گفتمان این نظام را تعیین می‌کند.
انتهاي پيام